Çocuklarda IQ Geliştirme Konusuna Bilim Ne Diyor?

Çocuğumun IQ’sunu nasıl öğrenebilirim ya da çocuğumun IQ’su kaç gibi sorular bazı ebeveynler için merak konusu. Aslında çocuklarda IQ düzeyini değil ama yetenek desenini öğrenmek onların geleceği için önemli bir fark yaratabilir. Diğer yandan IQ geliştirilebilir bir şey. Peki, bilim bu konuda ne söylüyor, birlikte bakalım mı?

Bilim, IQ yani zekanın ölçülebilir ve geliştirilebilir bir şey olduğunu söylüyor. Çeşitli IQ testleri neticesinde küçükten büyüğe her bireyin IQ seviyesi ölçülebilir. Erken çocukluk döneminde zeka gelişimi diğer yaşlara göre daha hızlıdır. Bu dönemde aileler zeka gelişimine uygun beslenme programları, zeka oyunları ve aktiviteler aracılığıyla çocuklarının zeka gelişimine katkı da bulunmak isterler. Ancak ailelerin odaklanması gereken şey, çocuklarının zekalarını geliştirmek değildir. Erken çocukluk döneminde zeka zaten gelişmektedir. Gelişmekte olan bir zekaya yön vermeye çalışmak sadece kendi bakış açılarınız doğrultusunda bir yol izlemek yanlış sonuçlar doğurabilir. Beyin ve zeka gelişiminin dinamiklerini anlamak, bilmek ve beyin neyi istiyorsa onu vermek daha doğru bir seçimdir.

Çocukların ihtiyaçları, istekleri ve beklentileri dönemsel olarak değişmektedir. Örneğin çocuk anne karnındayken sağlıklı beslenmeye ihtiyaç duyar, 2 yaşına kadar beslenme, sevgi, ilgi ve anne şefkatine ihtiyaç duyar. Oyun çağındaki bir çocuk ise oyun oynamaya ihtiyaç duyar. Çocuğa yaşadığı dönemin ihtiyaçlarını vermek gerekir. Oyun çağındaki bir çocuğa zeka gelişimi için ağır yükler yüklemek çocuğun dengesini bozarak tam aksi sonuçlar doğurabilir. Zeka ölçülebilir ve geliştirilebilir bir kavramdır. Ancak uygun zamanda ve doğru hamleler ile zeka gelişimine katkıda bulunmak çok önemlidir.

Diğer yandan aileler çocuklarının zekasını kesinlikle diğer çocuklarla kıyaslamamalıdır. Bebek, çocuk ve yetişkin her birey birbirinden tamamen farklıdır. Öncelikle bu farklılıkları kabullenmek atılması gereken ilk adımdır. Her çocuğun ilgi ve yetenek alanları farklıdır. Mesela sayısal zekası düşük bir çocuk başka bir alanda çok daha başarılı olabilir. Aileler çocuklarını diğer çocuklar ile kıyaslayarak kendi istekleri doğrultusunda zorlamak yerine ilgi duyduğu alanlarda ilerlemelerine destek olmalıdır. Elbette her ebeveyn çocuğunun zeka gelişimine destek olmak isteyecektir. Bunun için öncelikle IQ nedir, nasıl ölçülür, çocuklarda zeka gelişimi için neler yapılabilir gibi soruların cevaplarını bilmek ve anlamak faydalı olabilir.

IQ Nedir ve Nasıl Ölçülür?

Her birey çoğu zaman hem kendi hemde çocuğun IQ seviyesini merak eder ve öğrenmek ister. Geçmişten günümüze IQ geliştirme konusunda bilim insanları tarafından çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Peki IQ nedir ve IQ nasıl ölçülür? 

IQ Nedir?

IQ, Intelligence Quotient kelimesinin baş harfleri kullanılarak kısaltılmıştır. Türkçe karşılığı zeka katsayısıdır. Zekayı ölçmek için kullanılan çeşitli testler sonucunda çıkan değer anlamına gelir. Genel nüfusa ve ortalamaya bağlı sonuçlar kişinin IQ seviyesini verir. IQ bilişsel yeteneğin ölçüsüdür. 

Önceleri zekanın doğuştan gelen, kalıtsal, sabit ve değişmeyen bir kavram olduğu düşünülürdü. Sayısal olarak ifade edilir ve çocuklar bu verilere göre sınıflandırılırdı. Ancak günümüzde zeka tek bir kavram olarak değil alt dalları olan çoklu bir kavram olarak nitelendirilmektedir. Çoklu zeka kuramı, Howard Gardner tarafından 1983 yılında geliştirilmiştir. Bu anlayışa göre zeka tek yönlü bir kavram değildir. Çocukları sayısal verilere göre sınıflandırmadan sahip olduğu beceriler gözetilerek daha başarılı olabileceği alanlar ortaya çıkartılır. Problemlere çözüm üretebilmek, üretken olmak, değişimlere ayak uydurabilmek, sosyal ilişkilerin kuvvetli olması, ekip çalışmasına yatkın ve yararlı işler yapabilmesi çoklu zeka kavramının özelliklerindendir. Sözel, sayısal, mantıksal, görsel, bedensel, kişisel ve kişilerarası gibi zeka alanları çoklu zeka kavramının alt dalları arasındadır. Özetle her çocuk, her birey farklı yetenek, beceri ve ilgi alanlarına sahiptir. Önemli olan çocukların okul öncesi dönemde ilgi duyduğu alanları keşfederek bu alanlarda ilerlemelerine destek olmaktır.

IQ Nasıl Ölçülür?

Her anne baba çocuğun hem bedensel hemde bilişsel gelişimlerini merak eder ve gelişimlerini yakından takip eder. Fazla veya eksik gördüğü durumlar olduğunda gerekeni yapmak, çocuklarının IQ düzeylerine göre eğitim almalarını uygun görürler. Ancak sırf merak için IQ testi yaptırmak çok da doğru bir davranış değildir. Günümüze kadar birçok bilim insanı uzman kişi tarafından çeşitli araştırma ve çalışmalar yapılarak çeşitli testler geliştirilmiştir. Bu testler aynı kişiler de farklı sonuçlar verebilir. Herkes her testte aynı performansı göstermeyebilir. Bu sebeple IQ testleri alanında uzman kişiler tarafından uygun görüldüğünde ve doğru bir şekilde yapılmalıdır. Bilinçsizce yapılan IQ testleri bireyler yanlış yönlendirerek hatalı seçimler yapmasına neden olabilir. 

IQ ölçümü için bir takım yazılı, matematiksel ve görsel testler yapılmaktadır. Bu testler sonucunda çıkan sayısal verilere değil testin alt dallarına odaklanarak çocukların hangi alanlarda hangi seviyede performans sergilediğine bakılmalıdır. 

IQ testleri problem çözme yeteneği, kavramları anlayabilme, bilgiyi depolama ve kullanabilme gibi yetenekleri ölçmek için geliştirilmiştir. IQ testlerinin ölçütleri aşağıdaki gibidir.

• Matematiksel yetenek: Problem çözme ve kavrama becerisidir. 
• Uzamsal yetenek: Gördüğü şekiller, resimler, görseller üzerinden hayal kurma becerisidir. 
• Dil yeteneği: Harflerin yerleri değiştirildiğinde veya kaldırıldığında kelimeyi okuyabilme veya cümleyi tamamlayabilmek becerisidir. 
• Hafıza yeteneği: Duyduğu ve gördüğü şeyleri hatırlama becerisidir. 

IQ Geliştirme İçin Neler Yapılabilir?

IQ nun geliştirebilir birşey olduğundan bahsettik. Ancak bu gelişimi doğrudan etkilemek, yoktan var etmeye çalışmak demek değildir. Yapılması gereken çocukların IQ düzeylerinin gelişimine destek olmak ve ilgi duyduğu yetenek alanlarına odaklanmaktır. Sayısal zekası sözel zekasına göre daha az seviyede olan bir çocuğu matematiğe yönlendirmeye çalışmak doğru bir davranış değildir. Daha az başarılı olduğu alanları reddedip sadece ilgi alanlarına yönelmek de doğru bir davranış değildir. Bu aşamada ebeveynlere düşen bazı görevler vardır. 

• Erken çocukluk dönemi dediğimiz okul öncesi dönemde (2-6 yaş grubu) çocuklar olabildiğince ekrandan uzak tutulmalıdır.
• Çocuğunuzla keyifli vakit geçirmeye, sevdiği oyunları oynamaya özen gösterin. Sadece bilişsel oyunlar değil sırf eğlence içeren oyunlar oynamak da çocukların zeka gelişimine katkı sağlar. Oyun oynamak hayal gücünü geliştirme, dünyayı keşfetme, sorumluluk alma, paylaşma ve işbirliği yapma gibi beceriler edinmelerine katkı sağlar. Resim yapmak, yaşına uygun yapboz parçaları birleştirmek gibi aktiviteler de çocukların IQ düzeylerinin gelişimine destek olur. 
• Çocuğunuzla sık sık sohbet edin. Sorduğu sorulara sıkılmadan akılcı cevaplar vermeye özen gösterin. Sürekli soru sorması, merak etmesi öğrenme isteğinin göstergesidir. 
• Sürekli olumsuz ve hoş görmediğiniz davranışlarının üzerinde durmaktan, cezalandırmaktan kaçının. Bunun yerine olumlu davranışları üzerinde durarak çocuğunuzu motive edin.
• Çocuğunuza örnek ve rol model olun. Küçük yaşta çocuklar anne babalarını izler ve onları örnek alırlar. Kitap okuyarak, spor yaparak, beslenmenize dikkat ederek çocuklarınıza iyi örnek olabilirsiniz. 
• Çocuklarınızın seçimlerine ve isteklerine saygı duymaya çalışın. Kendi istediği kıyafeti giymesine, istediği yemeği yemesine, istediği oyunu oynamasına belirli koşullar dahilinde izin vererek ona özgür bir alan tanıyın.

Günümüzde çocuklar pek çok deneyimi okul yolu ile kazanmakta ve bu deneyimler onların gelecekti akademik başarılarını da olumlu yönde etkilemektedir. (Bjorklund, 1995). Ayrıca okul yaşantısı çocukların IQ performanslarını olumlu yönde etkilemektedir. (Morrison, Griffith ve Frazier, 1996)

Kachild anaokulları çocukların bilişsel ve bedensel gelişimlerine destek olmak, ilgi alanlarını keşfetmek, bu alanlarda kendilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için Reggio Emilia eğitim felsefesini benimsemiştir. Çocukları belirli kriterler kategorize etmek yerine onların var olan özelliklerini keşfetmeleri ve geliştirmelerine odaklanır. 

Kachild anaokulu hakkında detaylı bilgi almak ve okulu ziyaret etmek isterseniz +90 535 854 60 60 numaralı telefonu arayabilir ya da info@kachild.com adresine e-posta gönderebilirsiniz. Daha fazla izlenim edinmek üzere dilerseniz @kachild_preschool instagram hesabını inceleyebilirsiniz. Randevu alarak okulu gezebilir, eğitim kadrosu ile tanışabilir, Reggio Emilia eğitim felsefesi hakkında detaylı bir görüşme gerçekleştirebilirsiniz.